|
عنوان
|
بهسازی سیمای زن و خانواده در کتاب های درسی دوره ابتدایی و ارائة یک الگوی مطلوب |
|
شماره ویرایش
|
|
|
تعداد صفحات
|
24 |
|
نویسنده
|
الهه حجازی موغاری - م‍س‍ع‍ود ب‍رات‍ی‍ان |
|
مشخصات نشریه
|
فصلنامه خانواده و پژوهش سال 1 شماره 2 |
|
تاریخ انتشار
|
زمستان - 1386 |
|
درجه علمی
|
علمی - پژوهشی |
|
زبان
|
فارسی |
|
کلید واژه
|
تبعیض جنسیتی کلیشه‌های جنسیتی تبعیض جنسیتی آشکار تبعیض جنسیتی پنهان کتاب‌های درسی دوره ابتدایی دانش‌آموزان دوره ابتدایی
|
|
موضوع
|
زن و آموزش / جنسيت و آموزش / خانواده و آموزش تبعيض جنسي / تبعيض جنسيتي / نابرابري / عدالت جنسیتی جنسيت / نقش‌هاي جنسيتي/ كليشه‌هاي جنسيتي / نگرش‌هاي جنسيتي
|
|
چکیده
|
به منظور بهسازی سیمای زن و خانواده در کتاب های درسی دوره ابتدایی و ارائه یک الگوی مطلوب، کلیه کتاب های درسی پنج ساله دوره ابتدایی در سال تحصیلی 45-84 مورد بررسی قرار گرفت. برای جمع آوری داده های مورد نیاز این پژوهش از روش تحلیل محتوا استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها بر اساس چهار محور اسامی و تصاویر، خانواده، فعالیت ها، شخصیت ها و ویژگی ها انجام شد که اهم یافته ها بر اساس ترتیب محورهای مذکور بدین شرح هستند: \r\nدر مجموع کتاب های پنج پایه ابتدایی، 14433 مؤلفه جنسیتی در خصوص اسامی، کلمات و ویژگی های جنسیتی ارائه شده است که از این میان 2/52% مرتبط با اسامی و ویژگی های مردانه، 5/12% مرتبط با اسامی و ویژگی های زنانه و 3/35% مرتبط با ویژگی ها و اسامی مشترک دو جنس است. بنایراین مشاهده می شود که اسامی، کلمات و ویژگی های مردانه در کتاب های درسی غلبه کامل دارند. این در حالی است که تعداد دختران و پسران دانش آموز تقریبا برابر است. در بین پنج پایه ابتدایی، پایه سوم و پنجم بیشترین اسامی و کلمات مردانه را به خود اختصاص داده اند. پس از آن به ترتیب پایه دوم، پایه پنج و بالاخره پایه اول قرار دارند. تحلیل اسامی و کلمات زنانه است. اگرچه در این کتاب ها در مقایسه با سایر کتاب ها تناسب بهتری میان اسامی دختر و پسر وجود دارد. در کتاب های علوم پنج پایه یک توازن نسبی میان اسامی و کلمات مردانه و زنانه مشاهده می شود و در کتاب های تاریخ پایه های چهارم و پنجم اسامی و کلمات مردانه غالب است و این گرایش مردانه در کتاب های مذکور را نشان می دهد. در کتاب های هدیه های آسمانی (پایه دوم) و تعلیمات دینی پایه سوم، چهارم و پنجم نیز اسامی مردانه غالب است. در کتاب تعلیمات اجتماعی پایه دوم نیز اکثریت اسامی و کلمات مردانه است و این گرایش در کتاب مدنی پایه چهارم و پنجم دیده می شود. در کلیه کتاب های فارسی نیز اسامی و کلمات مردانه حاکم است. بنابرای تحلیل کمی بیانگر مردانه بودن اکثر اسامی و کلمات در کتاب های دوره ابتدایی است. \r\nبر اساس یافته های حاصل از بررسی کتاب های پنج پایه ابتدایی، از 60 مورد وظیفه خانگی ارائه شده در این کتابها، 50 مورد (3/83%) به زنان و 10 مورد به مردان (7/16%) اختصاص یافته است. وظایف خانگی زنان درکلیه پایه ها بیشتر از مردان است و در پایه پنجم 100% موارد به زنان اختصاص دارد. وظایف خانگی پذیرایی، آشپزی، شست و شوی ظروف، خرید مواد غذایی، تمیز کردن منزل و ... که اختصاص به مادران دارد و تنها خرید از بازار برای فرزند، شکستن قند، تمیز کردن شیشه های منزل و ... برعهده پدران است. تقسیم وظایف خانگی معرف جضور کلیشه های جنسیتی است. \r\nاز مجموع 1228 تصویر ارائه شده در کتاب های درسی دوره ابتدایی، 283 تصویر در موقعیت خانه، 249 تصویر در موقعیت مدرسه، 104 تصویر در موقعیت کار، 244 تصویر در جامعه، 136 تصویر در صحرا و 213 تصویر در موقعیت فضای آزاد ترسیم شده است. از مجموع موقعیت خانه 35% زنان، 33% مردان و 32% به صورت مشترک (زن و مرد) ارائه شده است. به طورکلی حضور مردان در مدرسه، محل کار، جامعه، صحرا و فضای آزاد بیشتر از حضور زنان است.\r\nبه طور کلی 72 صفت و واژه مرتبط با جنس در کتاب های درسی دوره ابتدایی مشاهده می شود که از این میان 47 صفت (3/65%) مرتبط با مردان، 13 صفت (18%) مرتبط با زنان و 12 صفت (7/16%) نیز مشترک میان دو جنس است. تعداد صفات مرتبط با مردان در کلیه پایه ها بیشتر از زنان است ( به جز پایه اول)، به طوری که در پایه پنچم 100% صفات ارائه شده همراه با اسامی مردانه است. برتری صفات مردانه به زنانه در راستای حضور بیشتر مردان در کتاب های درسی دوره ابتدایی است.
|
بانــک‌اطلاعــات‌علمــی
پژوهشکده زن و خانواده با هدف تبیین دیدگاه نظام‌مند دین پیرامون مسائل زن و خانواده، تعمیق پژوهش‌ها و کارشناسی‌های دینی و پاسخ‌گویی به نیازهای تئوریک و دفاع از مرزهای اعتقادی در این حوزه توسط مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران در سال 1377 تاسیس گردید. 
نشـانی‌مرکز‌قـم: بلوار الغدیر کوچه 10 پلاک 5
تلفـن: 58-32603357 (۰۲۵)