عنوان | بررسی عشقورزی خسرو و شیرین نظامی از دیدگاه فلسفه میل به زیستن شوپنهاور |
تعداد صفحات | 24 |
نویسنده |
|
مشخصات نشریه | شعر پژوهی سال 16 شماره 4 پیاپی 62 |
تاریخ انتشار | زمستان - 1403 |
محدوده صفحات | 104-81 |
کلید واژه | عشق خسرو و شیرین نظامی گنجوی عشق ورزی روابط عاشقانه شوپنهاور فلسفه میل به زیستن |
چکیده |
روایت های عاشقانه رکن مهمی از تاریخ فرهنگ بشری هستند. در این میان منظومهی خسرو و شیرینِ نظامی که دارای اهمیت و شهرتی جهانی است، هنوز ویژگی هایی مستور دارد که با ابزار نظریه می توان از زاویه های جدیدی بر آن نور تابانید. یکی از این موارد، هدفِ عشق بین خسرو و شیرین است. فیلسوف آلمانی، شوپنهاور، هدف اصلی هر رابطهی عاشقانهی بشر را تولیدِمثل با انگیزهی امتداد نسل دوطرفه می داند. از دید او انتخاب جفت براساس زیبایی های ظاهری و باهدفِ جبران عدمتعادل بیولوژیک شکل می پذیرد. بدون داشتن رابطهی فیزیکی و تولید فرزند، عاشق و معشوق درنهایت از هم خسته میشوند و اصل «میل به زیستن» شوپنهاور است که دوطرف را کورکورانه به درد عشق مبتلا میکند. پژوهش ما هشت مؤلفهی مهم دربارهی هدف رابطهی عاشقانه را از کتاب شوپنهاور، جهان همچون اراده و بازنمود، برگرفته و مراحل رابطهی عشق خسرو و شیرین را طبق آن میسنجد. نتیجهی پژوهش نشان میدهد که در رابطهی خسرو و شیرین، دوری و مهجوری، عدمبرقراری رابطهی زناشویی تا مدتی طولانی، حضور عناصر داستانی رقیب مانند ازدواجِ خالیاز عشقِ خسرو با مریم و فرزنددارشدن و معرفی فرهاد، رقیب عشقیِ خسرو، هیچکدام از تمایل بالندهی خسرو و شیرین به یکدیگر بهطوردائمی نمی کاهد، تاجاییکه پس از ازدواج تا پایان زندگی، عاشقانه کنار هم می مانند. در این روایت، شیرین بیش از خسرو در تناقض با مؤلفههای اعتقادی شوپنهاور نقش ایفا میکند و مشخص میشود که نگاه آرمانگرای نظامی به رابطهی عاشقانه، ابتدا درونمایه ای غنایی را با زیرساختی معنوی برمیسازد که برخلاف انطباق با آراء شوپنهاور در ابتدای روایت، در مراحل پایانی با حرکتی تدریجی به سمت روساخت عشق معنوی میرود و از سازگاری با شوپنهاور دور میشود. درنهایت روایت نظامی با تکریم مقام معنوی شیرین در مرتبه ای والا و برجسته سازی بن مایهی پایداری شیرین بر عفاف و پاکدامنیِ منطبق با آیین مذهبی رایج، در تعارض با دیدگاه شوپنهاور قرار می گیرد. |
کد مقاله | 51814 |
تعداد بازدید | 5 |
|