عنوان | عناصر نفرین و نمود جنسیت در دوبیتیهای مکتوب عامه فارس |
تعداد صفحات | 35 |
نویسنده |
|
مشخصات نشریه | فرهنگ و ادبیات عامه - دانشگاه تربیت مدرس سال 10 پیاپی 44 |
تاریخ انتشار | خرداد و تیر - 1401 |
محدوده صفحات | 285-251 |
زبان | فارسی |
کلید واژه | جنسیت فارس (استان) فرهنگ عامیانه ادبیات عامیانه دوبیتی عامیانه نمود جنسیت شعر عامیانه نفرین عناصر نفرین دوبیتی |
چکیده |
نفرین یکی از شیوه های واکنش انسان در برابر موانعی است که در طول زندگی با آنها مواجه میشود. واژۀ نفرین به معنای دعای بد است و بیشتر در شرایط عجز و ناتوانی انسان بروز مییابد. باور به تأثیرگذاری نفرین بیشتر از آنجاست که عامل اجرای آن، یکی از نیروهای ایزدی و مینوی است. هرچند باور به این تأثیرگذاری در گروه های مختلف اجتماعی وجود داشته است، اما مردم عامه به دلیل باورها و شرایط اجتماعی متفاوتی که داشته اند بیشتر از این ابزار استفاده و در قالب زبان گفتاری یا نوشتاری آن را بیان میکرده اند. یکی از این قالبها دوبیتی است که عامه آن را برای بیان بسیاری از واکنشها و احساسات خود مناسب دانسته اند. بنابراین، استفاده از آن برای بیان نفرین نیز طبیعی است. این پژوهش، به روش تحلیلی ـ توصیفی، نفرین های نمودیافته در 4391 دوبیتی رایج در میان عامۀ استان فارس را بررسی کرده و با بسامدیابی از عناصر نفرین کننده، نفرین شونده و دلیل نفرین، به تحلیل آماری و نمود این عناصر و جنسیت، در این حوزه از فرهنگ عامه پرداخته است. یافته های این پژوهش نشان میدهد در اشعار بررسی شده، همۀ نفرین کنندگان جز در یک نمونه، انسان و نیمی از نفرین شوندگان غیرانسان اند، نکته ای که میتواند به ترتیب بهدلیل ارتباط واکنش نفرین با سخنگویی انسان و فرافکنی تقصیر بر غیرانسان باشد. در دوبیتی ها، عاشق بیشترین نمود (82 درصد) را از میان 19 گروه نفرین کننده دارد و معشوق نیز با 16/23درصد، اصلی ترین طرف در میان نفرین شوندگان است. همچنین از منظر جنسیت، زن در نفرین ها، بیشتر در مقام نفرین شونده قرار میگیرد، ویژگی ای که مربوط به جامعۀ مردسالار است که افزون بر ضعف و خودخواهی جنس مرد در برابر موانع، صبوری زن و پایبندی بیشترش را به رابطۀ عاشقانه نشان میدهد. هرچند میتواند مؤیّد بهرسمیت نشناختن حقّ زن برای اعتراض نیز باشد و یکطرفه بودن رابطۀ عشق را نیز در جامعۀ مردمحور تأیید کند. از منظر تحلیل دلایل نفرین نیز، مانع وصل شدن، دیگرگزینی، جلب توجه معشوق و ناکامی عاشق، بیشترین بسامد را در دوبیتی های عامه دارند، مؤلفه ای که با وجه غنایی اشعار پیوندی مشخص دارد. |
کد مقاله | 43957 |
تعداد بازدید | 96 |
|