عنوان | دیرینهشناسی برساخت زنانگی در ایران از عصر مشروطه تا پایان پهلوی اول |
تعداد صفحات | 30 |
نویسنده |
|
مشخصات نشریه | جامعهشناسی ایران - انجمن جامعهشناسی ایران - علمی پژوهشی شماره 4 |
تاریخ انتشار | زمستان - 1398 |
محدوده صفحات | 115-86 |
کلید واژه | زنانگی ایران هویت زنان مشروطیت مقاومت زنان هویت زن ایرانی پهلوی اول گفتمان قدرت دیرینهشناسی برساخت برساخت زنانگی گفتمان روشن فکری گفتمان دینی |
چکیده |
تحقیق حاضر درصدد است تا با رویکردی پساساختارگرایانه و نیز، روش دیرینهشناسی فوکویی، نقطة پیدایی مسئلۀ هویت زن در ایران و نیز، اصلیترین گفتمانهایی را که در برساخت زنانگی در ایران ایفای نقش کردهاند، بازشناسد. بر اساس یافتههای پژوهش حاضر، میتوان بازۀ تاریخی جنبش مشروطه تا پایان پهلوی اول را که از آن با عنوان فرآیند مدرنیته در ایران یاد میشود، نقطۀ پیدایی مسئلۀ زنانگی و هویت زن در ایران بهشمار آورد. ضمن آنکه سه گفتمان اصلی قدرت (حاکمیت سیاسی) با بهرهگیری از ابزار قانون و قوۀ قهریه، گفتمان دینی (عمدتا روحانیت تشیع) از طریق تفسیر آیات و احادیث و باب اجتهاد و نیز، گفتمان روشنفکری با استفاده از ادبیات و رمان، نگارش کتب و چاپ نشریات، مهمترین گفتمانهای تأثیرگذار در برساخت زنانگی در این دوره به شمار میروند. با وجود این، هر سه گفتمان مزبور با غیریتسازی از گفتمان رقیب و تعریف مفاهیم خود در مرزبندی با دیگری و برجستهسازی تنها یکی از مؤلفههای هویتساز، تعریفی ایستا از زنانگی و هویت زن در ایران ارائه کرده و تلاش داشتهاند تا فردیت و رؤیتناپذیری سوژههای منفرد زنان را در ایران سرکوب کنند. این در حالی است که نمایندگان گفتمان مقاومت زنانه بدون توجه به الزامات گفتمانی، با روایتهای زنانه و نیز، ترکیب و گزینش مؤلفههای هویتی هر یک از این گفتمانها؛ یعنی ناسیونالیسم ایرانی، مذهب تشیع و مفاهیم مدرن همچون آزادی، برابری و پیشرفت، از یکسو بر آن بودهاند تا صدای حذفشدهی آنها شنیده شود و از سوی دیگر، با بهچالشطلبیدن سلطۀ این گفتمانها موجبات تضعیف آنها را فراهم آورده و سوژگی خود را به نمایش گذاردهاند. |
کد مقاله | 40316 |
تعداد بازدید | 207 |
|