عنوان | بازنمود عقلانیت زنانه در افسانههای ایرانی |
تعداد صفحات | 26 |
نویسنده |
|
مشخصات نشریه | دوماهنامه فرهنگ و ادبیات عامه - دانشگاه تربیت مدرس سال 8 پیاپی 33 |
تاریخ انتشار | مرداد و شهریور - 1399 |
درجه علمی | علمی - پژوهشی |
محدوده صفحات | 26-1 |
زبان | فارسی |
کلید واژه | عقلانیت تدبیر کلیشههای جنسیتی باورهای کلیشهای زن در قصههای عامیانه افسانههای عامیانه قصههای عامیانه افسانه ادبیات عامیانه باورهای کلیشهای جنسیتی افسانههای ایرانی عقلانیت زنانه زن در افسانه زن خردمند زن فرزانه تدبیر زنان |
چکیده |
در فرهنگ مردسالار و رسمی گذشته و تقسیم بندی کلیشههای جنسیتی، عقلانیت همواره امری مردانه بوده است. به همین دلیل، تفکر، تصمیم گیری و ارائۀ راه حل مشکلات، عموماً به مردان نسبت داده می شد و در مقابل، زنان افرادی منفعل، وابسته و نظارهگر تعریف میشدند و اگر برای زنان نقش فعالی در عرصه های فرهنگی و سیاسی و اجتماعی قائل می شدند، عموماً جنبۀ منفی یا «مکارانه و دسیسه گرانه» داشته است؛ اما در فرهنگ عامۀ فارسی ـ که افسانهها به منزلۀ یکی از برجستهترین اشکال ادبی در بطن آن بالیده اند ـ کلیشۀ مذکور، یعنی انتساب عقلانیت به مردان شکسته شده است و در این افسانهها زنانی ظاهر شده و به ایفای نقش پرداخته اند که به مدد تدبیر (عقلانیت) آنان گره کارها گشوده میشود. گرهگشاییهای زنان و دختران را در افسانه ها میتوان به «عقلانیت زنانه» تعبیر کرد. در این پژوهش، با استفاده از نظریۀ یونگ و در قیاس با کهن الگوی «پیر فرزانه» زنان خردمند روایت های عامۀ ایران را با عنوان کهن الگوی «زن خردمند» نامگذاری کرده ایم. تحقیق حاضر به روش توصیفی تحلیلی، به بررسی چگونگی بازنمود عقلانیت زنانه در افسانههای ایرانی پرداخته و نشان داده شده است که چگونه خلاف باورهای کلیشهای جهانی که خود یونگ نیز در تحلیل کهن الگوها در دام آنها افتاده است، زنان «عقلانیتی ایجابی» از خود بروز میدهند و نقشهایی مثبت در راستای یاریگری به قهرمانان و سایر شخصیتهای داستانی ایفا میکنند. این پژوهش می تواند الگویی مناسب برای بررسی و کاوش های مجدد در فرهنگ های دیگر درنظر گرفته شود؛ بدین معنا که نقش و حضور واقعی زنان در تاریخ فرهنگ ها بازخوانی شود تا واقعیت هایی را که مردسالاری طی هزاره ها سرکوب کرده بود، برملا سازد. |
کد مقاله | 39525 |
تعداد بازدید | 172 |
|