عنوان | حضور ایزدبانوان پیشین در شاهنامه |
تعداد صفحات | 20 |
نویسنده |
|
مشخصات نشریه | فصلنامه جستارهای نوین ادبی (ادبیات و علوم انسانی) - دانشگاه فردوسی مشهد - علمی پژوهشی سال 48 شماره 1 پیاپی 188 |
تاریخ انتشار | بهار - 1394 |
درجه علمی | علمی - پژوهشی |
محدوده صفحات | 86-67 |
زبان | فارسی |
کلید واژه | اوستا باروری شاهنامه فردوسی ایزدبانو پری پئیریکا پری خنثیتی موش پری پری دژیایریه |
چکیده |
واژۀ پری، بازماندۀ پئیریکا pairikā- اوستایی است که از ریشۀ فعلی هندواروپاییper- «زاییدن، به وجود آوردن» مشتق شده است و پئیریکا را می توان «زاینده و بارور» معنی کرد. پریان که در گذشته ای دور ایزدبانوان قابل ستایش باروری بودند، پس از تحولی که زرتشت در باور ایرانیان به وجود آورد، به تمامی تبدیل به موجوداتی منفی گردیدند که در سپاه اهریمن با اغوای قهرمانان، نقش بس فعالی در برابر اهورامزدا و پیروانش بر عهده داشتند. در اوستا واژۀ پئیریکا با سه نام همراه است که شخصیت هایی کاملاً اهریمنی هستند: پری خنثیتی xnaθaiti-، موش پری mūš و پری دژیایریه dužyāirya-. گرچه در اوستا پری با شخصیت مثبت پیش زرتشتی وجود ندارد،لایه های درونی اندیشۀ آریایی کماکان باور به پری را به عنوان ایزدبانوی باروری و زایش نگه می دارد. به همین دلیل در ابیات شاهنامه به راحتی می توان دو چهرۀ متفاوت از پری دید: چهره ای پیش زرتشتی و مثبت، و چهره ای پس زرتشتی و منفی که هر دوگاه آشکارا با لفظ پری همراه است؛ همچون پری هفت خوان رستم، و گاه پنهانی و بدون لفظ پری،در داستان تنها حضوری پری وار دارد؛ همچون مادر سیاووش یا منیژه. در این پژوهش تلاش بر آن است تا با بررسی ابیات شاهنامه، چهرۀ پیش زرتشتی و پس زرتشتی، پنهانی و آشکار پری مورد بررسی قرار گیرد. |
کد مقاله | 23290 |
تعداد بازدید | 294 |
|