چکیده
|
هدف این مقاله بررسی سبکهای تفکر دانشآموزان و ارتباط آن با پیشرفت تحصیلی، جنسیت و سن آنان از دید روانشناسی اجتماعی است. اطلاعات مورد نیاز از میان 602 نفر دانشآموز (286 دختر و 316 پسر) سال دوم و سوم دبیرستانی شهرهای استان فارس با روش نمونهگیری تصادفی طبقهای – خوشهای چند مرحلهای و با مقیاس سبک تفکر استرنبرگ (1997) گردآوری شده است. کمترین همبستگی میان گویههای ابزار 0/34 و مقدار آلفای طیفها 0/66 مبین معتبر بودن ابزار بوده است. دادههای پژوهش با بهرهگیری از روشهای آمار توصیفی، آزمون t، ضریب همبستگی پیرسون (در آزمون تفاوتها و همبستگیها) و رگرسیون چند متغیری مدل مرحلهای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافتههای پژوهش نشان داده است:\r\n 1. دانشآموزان مورد بررسی غالبا از نظر گرایشی محافظهکار، از نظر تفکر عملکردی، اغلب تابع و مجری دستورات و از نظر سطح، کلاننگر بودهاند.\r\n2. ارتباط سبک تفکرکلی دانشآموزان با پیشرفت تحصیلی و سن، معنادار نبوده اما با جنسیت رابطهای معنادار داشته است. نمرات سبک تفکر دختران بیش از نمرات سبک تفکر پسران بوده (T = 2.193 ,p = 0.029) اما پسران کلینگرتر، محافظهکارتر و قانونگذارتر از دختران بودهاند. \r\n3. در مجموع دانشآموزان دارای گرایش آزادیخواهانه، پیشرفت تحصیلی بیشتری داشتهاند. این نتیجهگیری در مورد پسران صادق ( r = 0.226، p /< 0.000 ) بوده اما درباره دختران مصداق نداشته است. همچنین پسرانی که در بعد عملکرد، تفکری تحلیلیتر (قضاییتر) داشتهاند در درس موفقتر بودهاند ( r = 0.117، p /< 0.042 ). این امر در مورد دختران صادق نبوده است.\r\n4. سبک تفکر کلی و ابعاد آن، با پیشرفت تحصیلی دختران همبستگی معنادار نداشته است. قویترین تبیین کنندة پیشرفت تحصیلی دختران، سن آنان به گونة منفی بوده است.\r\n 5. دانشآموزانی که سن بیشتری داشتهاند، افت تحصیلی آنها بیشتر بوده است ( r = - 0.161 ، p /< 0.000 ) . همچنین با افزایش سن، بر روحیه و تفکر اجرایی (اطاعت پذیری) ( r = 0.099، p /< 0.015 ) و گرایش به محافظهکاری \r\n( r = 0.130، p /< 0.001 ) آنها افزوده شده است. نکتة قابل توجه اینکه در بعد عمل، با افزایش سن، پسران تحلیلگرتر(قضاییتر) (r = .128, p = 0.024) اما دختران اجراییتر (مطیعتر) ( r = 0.164، p /< 0.008 ) بودهاند. \r\n6. عوامل سن، تفکر آزادیخواهانه وجنسیت به ترتیب در پیشبینی وضعیت تحصیلی کل دانشآموزان تأثیر اساسی داشته است R = .221, R2 = .049, n = 558, Ad R2 = ) .044). بدین ترتیب دانشآموزانی که جوانتر و در سن آموزشی بودهاند، گرایشی آزادیخواهانهتر داشته و دختر بودهاند، پیشرفت تحصیلی بیشتری داشتهاند. \r\n7. در پیشبینی پیشرفت تحصیلی پسران، سبک تفکر آزادیخواهانه و سن، به ترتیب تأثیر اساسی داشته است و درمجموع با داشتن 27 درصد همبستگی توانستهاند در حدود 7 درصد از واریانس پیشرفت تحصیلی پسران را تبیین کنند (R = .265, R2 = .070 , n = 300 , Ad R2 = .064).
|