عنوان
|
مطالعه جایگاه ایزدبانوی آناهیتا در نقوش ایوان موزائیک بیشاپور؛ و پیشنهادی برای دوره ساخت تزئینات |
تعداد صفحات
|
27 |
نویسنده
|
مهسا محمدقلی بیک - حمیدرضا جیحانی |
مشخصات نشریه
|
مطالعات باستانشناسی - دانشكده ادبيات و علوم انساني دانشگاه تهران - علمی پژوهشی شماره 3 پیاپی 23 |
تاریخ انتشار
|
پائیز - 1399 |
محدوده صفحات
|
269-243 |
کلید واژه
|
دوره ساسانی آناهیتا ایزدبانو نرسه بیشاپور ایوان موزائیک شاپور اول
|
چکیده
|
شهر بیشاپور به سبب تاریخ مکتوب شهرسازی یکی از نمونه های ارزشمند دوران ساسانی است. از این شهر تاکنون آثار و ابنیه ارزشمندی از جمله معبد آناهیتا، تالار چلیپا، ایوان های دوگانة شرقی و غربی و تزئینات وابسته مانند گچبری و موزائیک بدست آمده است. ایوان موزائیک شرقی یکی از عناصر مکشوفه و مهم ارگ شاهی بیشاپور است که در مجاورت تالار چلیپا، معبد آناهیتا و کاخ والرین ساخته شده و بیشترین و سالمترین موزائیکها از آن بدست آمده است. هنر نقشاندازی با موزائیک تا قبل از این در ایران بیسابقه بوده و تصور میشود که بهواسطۀ حضور اسیران رومی و پس از جنگ شاپور اول با والرین به هنر ایران راه یافته است. گیرشمن تا حدودی به توصیف نقوش موزائیکها و مقایسه آنها با دیگر نقوش در ظروف ساسانی پرداخته است. اما نادیده گرفته شدن برخی از جزئیات در نقوش و انتساب ساخت این تزئینات به اسیران رومی و به دستور شاپور اول موضوعی است که بررسی مجدد موزائیکها را ضروری میکند. لذا این مقاله در پی پاسخ دادن به این پرسشها است که تصویرهای منقوش در موزائیکها چه موضوعی را روایت میکنند و ساخت آنها به چه دورهای بازمیگردد. در این مقاله که روشی توصیفی تاریخی دارد، نقوش ایوان موزائیک مطالعه و با دیگر نقوش باقیمانده از ایزدبانوی آناهیتا بر روی مسکوکات دورۀ ساسانی، حجاری ها و مجسمه های کشف شده از عمارت اربابی حاجی آباد مقایسه میشوند. مطالعۀ نقوش موزائیک و مقایسۀ آنها با اطلاعات تاریخی و متون مذهبی دربر دارندۀ تفسیر جدیدی از موضوع تصویرشده توسط آنها است. مقایسۀ تصویر موزائیکها با نقوش برجسته و ظروف ساسانی، نمایانگر اعطاء فر توسط ایزدبانوی آناهیتا است. مطالعۀ نقوش آناهیتا و مقایسۀ آنها با برخی نقشبرجستههای ساسانی نشان میدهد که موزائیکها با احتمال بسیار بالایی قابل انتساب به نرسه میباشند.
|